Bu yazımızda sizler için kompanzasyon nedir sorusunu cevapladık. Tüm detayları yazımızın içinde bulabilirsiniz.

Kompanzasyon Nedir?

Kompanzasyon, elektrik enerjisinin daha verimli kullanılmasını sağlamak için şebekedeki reaktif gücün dengelenmesi işlemidir. Reaktif güç, manyetik alan oluşturan cihazlar (motorlar, transformatörler, floresan lambalar vb.) tarafından tüketilen, ancak işe dönüşmeyen güç türüdür. Eğer bu güç dengelenmezse, elektrik sisteminde gereksiz yüklenmelere ve cezalara sebep olabilir.

Bu yüzden kompanzasyon sistemleri, elektrik panolarına entegre edilen kondansatörler, endüktörler ve kompanzasyon röleleri kullanılarak sağlanır.

Kompanzasyonun Önemi

Elektrik enerjisini daha verimli kullanmak ve işletmelerin gereksiz enerji maliyetlerinden kaçınmasını sağlamak için kompanzasyon çok önemlidir. Elektrik dağıtım şirketleri belirli reaktif güç sınırlarını aşan işletmelere reaktif güç cezası uygular. Kompanzasyon sistemi sayesinde bu cezalar önlenebilir ve enerji verimliliği artırılabilir.

Kompanzasyonun Sağladığı Avantajlar

✅ Elektrik Faturalarında Tasarruf: Reaktif güç cezalarını önleyerek işletmelerin elektrik faturalarını düşürür.
✅ Enerji Kalitesini Artırır: Gerilim dalgalanmalarını ve harmonikleri azaltarak daha stabil bir enerji sağlar.
✅ Şebeke Üzerindeki Yükü Azaltır: Elektrik hatlarının gereksiz yüklenmesini önleyerek sistemin ömrünü uzatır.
✅ Cihaz Ömrünü Uzatır: Motorlar, transformatörler ve diğer elektrikli cihazların daha verimli çalışmasını sağlar.

Kompanzasyon Çeşitleri

Kompanzasyon sistemleri, ihtiyaca göre farklı yöntemlerle uygulanabilir:

1. Sabit Kompanzasyon

• Küçük güçte motorlar veya basit elektrik sistemleri için kullanılır.
• Sistemde belirli bir reaktif güç ihtiyacı sabit olduğu için, kondansatörler doğrudan bağlanarak dengelenir.
• Genellikle sabit kapasitörler ile gerçekleştirilir.

2. Otomatik Kompanzasyon

• Büyük sanayi tesisleri, alışveriş merkezleri ve büyük elektrik tüketimi olan yerlerde kullanılır.
• Kompanzasyon panosu içinde otomatik kompanzasyon rölesi bulunur ve sistemin ihtiyacına göre devreye giren veya çıkan kondansatörler vardır.
• Dinamik enerji ihtiyacına bağlı olarak devreye giren kontaktörler ile reaktif güç dengelenir.

3. Dinamik Kompanzasyon (Statik VAR Kompanzasyonu)

• Çok hızlı değişen yükler için kullanılır.
• Elektronik güç kontrol sistemleri (STATCOM, SVC) kullanılarak sağlanır.
• Harmonik filtreleme ve anlık dengeleme özellikleri vardır.

Kompanzasyon Panosu Nedir?

Kompanzasyon sistemlerinin temel bileşenlerinden biri olan kompanzasyon panosu, reaktif gücün ölçülmesi ve dengelemesi için kullanılan bir elektrik panosudur. İçerisinde genellikle şu bileşenler bulunur:

• Kondansatörler (Reaktif gücü dengelemek için)
• Endüktörler (Aşırı kompanzasyonu önlemek için)
• Kontaktörler (Kondansatörleri devreye alıp çıkaran anahtarlar)
• Kompanzasyon Rölesi (Otomatik kontrol sağlar)
• Harmonik Filtreler (Elektrik dalgalanmalarını önler)

Kompanzasyon panoları genellikle elektrik dağıtım panolarının yanında bulunur ve işletmeler için önemli bir enerji verimliliği aracıdır.

Kompanzasyon Cezası Nedir?

Elektrik dağıtım şirketleri, endüstriyel ve ticari işletmelere belirli reaktif güç sınırlarını aşmaları durumunda ceza uygular. Eğer tüketilen reaktif güç, aktif gücün belirlenen oranlarını geçerse, reaktif güç cezası uygulanır.

• Endüktif reaktif enerji oranı %20’yi aşarsa ceza uygulanır.
• Kapasitif reaktif enerji oranı %15’i aşarsa ceza uygulanır.

Bu cezaları önlemek için doğru bir kompanzasyon sistemi kurulmalıdır.

Kompanzasyon Yapılmazsa Ne Olur?

Eğer bir işletme kompanzasyon yapmazsa:
⚠ Reaktif güç cezaları ile yüksek elektrik faturaları öder.
⚠ Elektrik şebekesi aşırı yüklenir ve gerilim dalgalanmaları oluşur.
⚠ Elektrik motorları ve transformatörler zarar görebilir, daha kısa sürede arızalanabilir.
⚠ Fabrika ve sanayi tesislerinde verim kaybı yaşanır ve enerji tüketimi artar.

Bu sebeple, kompanzasyon sistemlerinin kurulması ve düzenli olarak kontrol edilmesi hayati önem taşır.

Kompanzasyon Sistemlerinde Kullanılan Ekipmanlar

Kompanzasyon panolarında kullanılan bazı temel bileşenler şunlardır:

1. Kondansatörler

Reaktif gücü dengelemek için kullanılan ana bileşenlerdir. Kapasitif kompanzasyon sağlamak için kullanılır.

2. Kompanzasyon Rölesi

Sistemde reaktif gücün seviyesini ölçen ve otomatik olarak kompanzasyon devresini yöneten cihazdır.

3. Kontaktörler

Kondansatörleri devreye almak ve çıkarmak için kullanılan elektromekanik anahtarlardır.

4. Harmonik Filtreler

Elektrik sisteminde istenmeyen harmonik bozulmaları azaltan ekipmanlardır.

5. Endüktörler (Reaktörler)

Aşırı kompanzasyonu önlemek için kullanılır. Fazla kapasitif güç oluşmasını engeller ve elektrik sistemini dengeler.

Kompanzasyon Nasıl Yapılır?

1️⃣ Enerji Analizi Yapılır: Elektrik sisteminde tüketilen aktif ve reaktif güçler ölçülür.
2️⃣ Kompanzasyon Panosu Seçilir: İşletmenin ihtiyacına göre sabit, otomatik veya dinamik kompanzasyon sistemleri belirlenir.
3️⃣ Uygulama Yapılır: Kondansatörler, kompanzasyon röleleri ve diğer bileşenler uygun şekilde monte edilir.
4️⃣ Düzenli Bakım Yapılır: Kompanzasyon sisteminin doğru çalışması için periyodik bakım yapılmalıdır.

Sonuç

Kompanzasyon, elektrik sistemlerinde reaktif gücü dengeleyerek enerji verimliliğini artıran önemli bir uygulamadır. Reaktif güç cezalarını önlemek, elektrik şebekesini korumak ve cihaz ömrünü uzatmak için doğru kompanzasyon sistemlerinin kurulması gereklidir.

Kompanzasyon sistemleri küçük işletmelerden büyük sanayi tesislerine kadar her yerde kullanılabilir ve elektrik faturalarını ciddi oranda düşürebilir.